Na tromeđi tri države, u zaleđu četiri grada, iznad jednog od najljepših zaliva na Jadranu, izdiže se „krov“ Boke Kotorske – planina Orjen. Još neistražena crnogorska planina, najviša među Primorskim Dinaridima, prostire se na granici između Crne Gore, Hrvatske i Bosne i Hercegovine, a gleda na Herceg Novi, Kotor, Dubrovnik i Trebinje. Njen najveći vrh je Veliki kabao – visok 1.894 metra nadmorske visine (nmv), što Orjen čini najvećom planinom cijelog priobalja s obje strane Jadrana. Ova planina je 2018. godine proglašena „parkom prirode“ – titula koja krasi područja od velikog ekološkog značaja i daje veći stepen zaštite. Iako je riječ o jednom od najkišovitijih područja u Evropi, Orjen je surovo krševita i bezvodna planina.
Orjen ima posebnu planinsku mističnost i ljepotu ko ja je oduvijek mamila planinare i ljubitelje prirode, onih koji tragaju za pogledima od kojih zastaje dah. Riječ je o jednoj od najbolje markiranih planina u okruženju, pa je rado posjećena od rekreativaca i planinara.
Staza zdravlja
Orjenski Masiv je idealna destinacija za aktivne odmore – planinske šetnje (staza Zdravlja), alpinizam i za naučne opservacije.
Staza zdravlja na Orjenu, u reonu sela Vrbanj, nalazi se na srednjoj visini od 1.100 metara nadmorske visine. Vrbanj je od davnina mjesto poznato kao „vazdušna banja“ sa posebnim ljekovitim dejstvima. Vazduh na tom mjestu, zbog blizine mora, u svom sastavu ima određenu količinu joda i samim tim je veoma djelotvoran posebno kod djece koja boluju od bronhitisa i astme. Staza zdravlja je kružna i ima smjer kretanja po principu kazaljki na satu, i kreće od Informativno edukativnog centra Parka prirode Orjen. Staza je dužine 8,4 kilometra, a postiže se ukupna visinska razlika od 250 metara. Staza je opremljena info tablama i totemima koji pokazuju pređenu kilometražu i upućuju da se nalazite na pravom putu. Na stazi se nalazi i specifična info tabla nazvana “Pogodi ko sam” koja je edukativnog karaktera gdje se može vidjeti postavljeno pitanje koje, na primjer, upućuje na neku biljku koju treba pogoditi, a slika iste se nalazi iza prozorčeta na tabli. U narednom periodu plan je da se staza nadogradi raznim sadržajima.
Za nešto iskusnije i spremnije planinare preporučujemo izlazak na Subru (1.679 mnv) , planinu za koju se vezuje nekoliko epiteta – njen vrh je jedan od najboljih vidikovaca u Masivu, Subrin amfiteatar slovi za najzanimljiviji detalj primorskih Dinarida, a Subrini platoi su jedan od najupečatljivijih primjera kraškog mikro reljefa u svijetu. Subrin amfiteatar je najbolji alpinistički teren na Orjenu, prava poslastica za ljubitelje ovog ekstremnog sporta. Južni krajevi masiva, u neposrednom bokeljskom zaleđu, sve više se koriste za paraglajding. Za ljubitelje kulturno-istorijskog nasljeđa tradicionalna arhitektura je, naravno, daleko skromnija i rustičnija, a njena sačuvana izvornost i jednostavnost valjan je motiv obilaska podorjenskih sela Kruševica, Mokrina, Kamenog, Žlijeba, Bunovića Ubala. Glavni građevinski materijal je kamen i on često služi čak i za pokrivanje krovova.
Orjen ima razvijenu ponudu i za „sportske“ turiste
Izuzev planinarenja i pješačenja, Park prirode Orjen nudi mogućnosti za veliki broj i drugih outdoor aktivnosti. Jedna od njih je alpinizam – aktivnost koju treba svrstati odmah uz planinarenje, a Orjen obiluje lokacijama sa povoljnim prirodnim uslovima za bavljenje alpinizmom, a jedan od primjera je Subrin amfiteatar još uvijek malo poznat potencijal za ovu vrstu aktivnosti.
Ljubitelji planinskog biciklizma ili „mountain bikinga“ (MB) na Orjenu mogu odabrati staze različite tehničke i fizičke težine, na asfaltu ili makadamu. MB trasa „Salty and sweet“ (slano i slatko) je atraktivna panoramska kulturna, avanturistička i edukativna ruta koja počinje na samoj obali mora ispod zidina Stadewfrog grada i vodi do Orjenske lokve. Duga je oko tridesetak kilometara. Na širem području Orjena prolazi veliki broj makadamskih puteva i staza pogodnih za ovu aktivnost. Jedan od njih je makadamski put iz vremena Austrougarske monarhije koji spaja Vrbanj i Crkvice.
Posmatranje ptica ili „birdwatching“ takođe je aktivnost koja, kako u profesionalnom, tako i u rekreativnom smislu, ima rastući trend korisnika u cijelom svijetu. Za sve one koji se bave ovim vidom aktivnosti jarebica kamenarka predstavlja pravi “trofej” u kolekciji fotografija.
Orjen nije nikada dobio infrastrukturu za klasično skijanje. Pravljenjem malih skijališta otvorila bi se mogućnost razvoja ove aktivnosti u budućnosti ako se bude radilo sistematično i sa planom. Ipak i pored nerazvijene ski infrastrukture na uređenim stazama, Orjen predstavlja idealnu destinaciju za novije varijacije na ovaj sport turno i slobodno (free ride) skijanje.
Popularne aktivnosti su takođe i speleologija (istraživanje pećina i jama), sportsko penjanje (mountain climbing), planinsko trčanje, paraglajding, avanturistički park.
Tekst: Ivan Čađenović
Fotografije: Turistička organizacija Herceg Novi
