Od kraljevskog pisma do mikročipa

Koncept standardizovanja pasoša širom svijeta je relativno nov, nastao nakon Prvog svjetskog rata. Pasoš, možda ne pod nazivom, ali u funkciji datira još iz 450. godine prije nove ere.

Od kad postoje vladari postoje i pasoši

Najranije pominjanje nekog dokumenta koji možemo prepoznati kao pasoš pojavljuje se u Bibliji, tačnije 450. godine prije nove ere. U Bibliji se navodi kako je Nehemija, zvaničnik u službi kralja Artakserksa I od Persije, bio zadužen da otputuje u Judeju, a kralj koji mu je odobrio putovanje, tom mu je prilikom dao pismo namijenjeno „vlasnicima s one strane rijeke“. U njemu je tražio siguran prolaz za svog zvaničnika u vrijeme dok putuje kroz njihove zemlje.

Sljedeći poznati trag o preteči današnjeg pasoša potiče iz vremena islamskog kalifata. Pasoš je tada bio u obliku bara’a - računa za plaćene poreze, a putovati po regijama kalifata mogli su samo oni koji su plaćali račune za poreze. Kasnije se razmatralo da li termin „pasoš“ (passport) potiče od termina morska luka (port), međutim vjerovatnije je da dolazi od srednjovjekovne isprave koja je tada bila potrebna da bi se moglo proći kroz vrata gradskih zidina ili kroz teritorije u srednjovjekovnoj Evropi.

U Britaniji, najraniji preživjeli dokument „sigurnog sprovođenja“ pojavljuje se tokom vladavine Henrija V, u aktu parlamenta iz 1414. godine. U to vrijeme, takve dokumente kralj je mogao izdati bilo kome, bilo da su britanski stanovnici ili ne. Strani državljani su svoja dokumenta dobijali besplatno, dok su ih Britanci morali plaćati.

Nepotrebno je reći da vladar nije morao - i još uvijek ne mora - imati dokument o „sigurnom prolasku“.

Sredinom 19. vijeka zbog širenja željezničkog saobraćaja došlo je do raspada sistema pasoša pa do druge polovine 19. vijeka i sve do Prvog svjetskog rata, oni više nijesu bili potrebni.

Sve do početka rata prelazak granice unutar Evrope bio je relativno jednostavan postupak zbog čega je vrlo mali broj ljudi posjedovao pasoš…

Opširnije u štampanom izdanju