Vinogradi sjeveroistočne Italije proizvode neka od najizvrsnijih vina na svijetu. U ovom članku obrađujemo četiri regije i vina koja treba da budu na “must have” spisku svih ozbiljnih ljubitelja vina.

Friuli Venezia Giulia
Regija Friuli se nalazi na raskršću Italije, Austrije, Slovenije i Jadranskog mora. Poznata je po mnoštvu malih, visokokvalitetnih, porodičnih vinograda i raznovrsnoj proizvodnji autohtonih i internacionalnih sorti grožđa.
Pravljenje vina u regiji Friuli datira iz doba antičkih Rimljana. Do savremenog komercijalnog uspjeha je došlo šezdesetih godina prošlog vijeka, kada su inovacije u oblasti kontrole temperature omogućile proizvođačima kao što su Silvio Jermann i Mario Schiopetto da po prvi put stvore hrskava i čista bijela vina. Danas se bijela vina iz regije Friuli smatraju među najboljim u Italiji.
Vinske apelacije u regiji Friuli podijeljene su u razne podregione, uključujući i vinsku regiju Collio Goriziano (koju mnogi vinski kritičari smatraju najboljom italijanskom apelacijom za bijela vina, sa mnogo vrhunskih proizvođača kao što su Jermann i Gravner) i Colli Orientali del Friuli (dom vinskih kuća Bastianich, Livio Felluga i Miani).

Joe Bastianich

Regija Friuli je karakteristična po jedinstvenim lokalnim sortama grožđa, u koje spadaju Friulano (možda su najčuveniji “Buri” and “Filip” vinske kuće Miani koja posjeduje samo jedan vinograd), Refosco (osnovna sorta se koristi za crvena vina), Schioppettino, Ribolla Gialla (aromatična bijela sorta) i Picolit (koji se najviše koristi da bi se napravilo rijetko i skupo dezertno vino). Neautohtone sorte bijelog grožđa koje imaju široku primjenu u regiji Friuli su, između ostalih, zvijezde kao što su Pinot Grigio (koje je među najzaokruženijim i najpunijeg tijela u Italiji), Sauvignon Blanc (bogato i breskasto) i Chardonnay. Merlot se takođe sadi širom regije.
Za ljubitelje vina je interesantno napomenuti da je mala grupa najcjenjenijih vinarija skovala izraz “Super bijela vina” za njihove vrhunske kupaže, a koji upućuje na Supertoskance ultra visokog kvaliteta. U ta vina spadaju “Vintage Tunina” vinske kuće Jermann (koji se pravi od sorti Chardonnay, Sauvignon, Friulano i Picolit) i “Capo Martino” (Friuliano, Ribolla Gialla, Malvasia Istriana i Picolit); “Terre Alte” vinske kuće Livio Felluga (Friuliano, Sauvignon i Pinot Bianco) i “Vespa Bianco” vinske kuće Bastianich (Chardonnay, Sauvignon i Picolit).

Soave
Zapadno od regije Friuli nalazi se regija Veneto, nevjerovatno raznovrsna regija čije ravne i plodne ravnice proizvode značajne količine jeftinog vina u rinfuzi koje se obično flašira pod oznakom “delle Venezia IGT.” Međutim, tu je i nekoliko regija od enormnog prestiža.
Prva od tih regija je Soave, vjerovatno najpoznatija regija za bijela vina sa oznakom kontrolisanog geografskog porijekla (“DOC”) u Italiji. Soave se pravi od grožđa sorte Garganega koje se uzgaja u vinogradima na obroncima brda istočno od Verone. Ovježavajuća privlačnost suvog, hrskavog i voćnog bijelog vina Soave daje mu ogromnu popularnost. Ali, kao i kada je u pitanju Chianti, potrošači bi trebali tražiti ta vina koja potiču iz regije Classico – istorijskih vinograda na obroncima brda, gdje se prinosi i kvalitet strogo kontrolišu.
Vrlo prestižna porodica Pieropan predstavlja reper za proizvođače Soave Classico. Njihova vina – uključujući Calvarino iz jednog jedinog vinograda se, bez izuzetka, pominju u svakoj konverzaciji o najboljim bijelim vinima Italije.

Valpolicella
I u regiji Veneto se Valpolicella nalazi sjeverozapadno od Verone, prema jezeru Garda. To je oblast crvenog vina, a sva vina se prave od kupaže lokalnih sorti grožđa, u koje spadaju Corvina, Rondinella i Molinara.
Mlada i suva vina Valpolicella Classico iznenađuju svojim pikantnim notama zrelih i kisjelih trešanja. Da bi se smatrala vinima Superiore moraju odležati najmanje jednu godinu, pa su stoga tamnija i sa koncentrisanijim ukusima i aromama.
Amarone je zvijezda regije. To je gusto, koncentrovano vino baršunaste strukture, izdašne voćnosti, ali i osvježavajuće kisjelosti. Sadrži arome svih formi trešnje (sušene, kuvane i maraschino), kafe, badema, čokolade i kože.
Proces pravljenja vina Amarone predstavlja jedinstvenu i fascinirajuću tradiciju antičkih Rimljana nazvanu “appassimento”, a podrazumijeva da se grozdovi grožđa suše nakon berbe do 4 mjeseca. To im omogućava da se zgužvaju kao suvo grožđe, da se koncentrišu mirisi i ukusi prije presovanja, vinifikacije i odležavanja.
U brdima Illasi, području poznatom po kvalitetu svog vina Valpolicell, porodica Pieropan proizvodi elegantno vino Valpolicella Superiore nazvano “Ruberpan.” Bogato je i strukturisano, a nudi kombinaciju ukusa i aroma crvenog i crnog voća sa svilenkastim taninima. U blizini, na čuvenom brdu Garzon, takođe se proizvodi sertifikovano organsko vino Amarone. Kompleksan, zaokružen i moćan, ovaj Amarone nudi puno karaktera i odličan potencijal odležavanja.
Dalje ka zapadu, u brdima iznad grada Negrar, nalazi se legendarno imanje, čiji je vlasnik Giuseppe Quintarelli, sa jednom od najvećih vinarija na svijetu, a proizvodi najbolja i najskuplja vina regije Valpolicella. Nevjerovatno delikatesna, ova vina se definitivno nalaze na listi koje ljubitelji vina žele da probaju prije svoje smrti.Prosecco

Strma zelena brda regije Prosecco nalaze se na sredini puta između Venecije i Alpa. Zavidna pozicija regije, na koju jednako utiču povjetarci sa Alpa i Jadransko more, daruje ovoj regiji osvježavajuće prohladnu klimu, obilje sunčanih dana i bujnu vegetaciju.
Pravi se od bijele sorte Glera koja kasno sazrijeva, a tipične breskaste arome su pojačane zahvaljujući procesu nazvanom Charmat, a koji predstavlja način pravljenja vina kod kojeg se druga fermentacija vrši u velikim tankovima pod pritiskom, koji su napravljeni od nerđajućeg čelika (a ne u pojedinačnim flašama kao kada se pravi Champagne).
Kao i kod većine vina, i ovdje postoje različite oznake kvaliteta. Najbolji vinogradi se uglavnom nalaze oko grada Valdobbiadene (tražiti Valdobbiadene DOCG na etiketi).
Nino Franco je jedna od najstarijih i najprestižnijih vinarija u regiji, a proizvodi čitav niz vina Prosecco, od kojih su tri dostupna u Crnoj Gori. Njihov klasični Brut iz vinograda na velikim nadmorskim visinama je paradigma kvaliteta vina Prosecco Superiore pokazujući note citrusnog voća, jabuke i kruške.
“Rustico” vinarije Nino Franco se pravi sa tla koje sadrži grublju glinu i krečnja, a koji iz vina Prosecco izvlače mekanije, kremastije ali još uvijek svježe breskaste note.
“Primo Franco” je rijetka berba vina Prosecco iz jednog jedinog vinograda koji se nalazi visoko iznad Valdobbiadene. Kao i Champagne, ovo vino se može koristiti kao svježe ili odležano, a nudi klasične citrusne note zajedno sa aromama hrskavog hljeba, badema i lješnika.

© Andrea Senyk www.andreasenyk.net

Vina sa oznakom Prosecco DOC ili Treviso DOC su sa ravnijih područja van istorijske zone, a uglavnom su slabijeg kvaliteta, iako ima mnogo primjetnih izuzetaka, kao što su La Farra iz regije Farra di Soligo, gdje je kombinacija tla, vinograda okrenutih ka jugu i stručno znanje u pravljenju vina učinila da se napravi takav Prosecco da ga je londonski The Times odabrao kao svoje omiljeno vino. Zahvaljujući višim dozvoljenim prinosima i nižoj vrijednosti zemljišta, Prosecco sa oznakom kontrolisanog geografskog porijekla (“DOC”) jeftiniji je od onog sa oznakom kontrolisanog i garantovanog geografskog porijekla (“DOCG”), a nudi odličnu vrijednost.
Pjenušavi Prosecco je omiljeno ljetnje piće i perfektan je aperitiv. Ako se konzumira sa hranom, upariti ga sa laganim jelima koja neće prevladati delikatni buke ovog vina, kao što je salata, supa ili lagana tjestenina. Prosecco možete poslužiti i uz voćni desert, kao što je pita od jabuka ili jabuka u šerbetu.
Da bi se dobio aperitiv sa još više ukusa i aroma, može se miješati i sa voćnim sokom. Probajte dodati malo soka od nara i prstohvat cimeta, ili napravite svoju sopstvenu verziju čuvenog koktela Bellini miješajući svježi sok od breskve i ledeno hladni Prosecco.